گلیم سرجامه(لته‌ای) بشرویه و ژنده بوئین زهرا به مثابه تولیدات سبز و پایدار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فرش، دانشکده هنرهای کاربردی ، دانشگاه هنرتهران

چکیده

ترویج فرهنگ قناعت در ادبیات و آموزه‌های دینی ایران پیشینه‌دار است. مسائل زیست محیطی از مهم‌ترین دغدغه‌های انسان در دنیای کنونی بوده و تولید آثار هنری که مبتنی بر توسعه پایدار باشد از شروط اصلی توسعه است. ایران به عنوان کشوری که بر چهار راه فرهنگی واقع شده همواره بحران‌ها، جنگ‌ها و مصائب زیادی را به خود دیده اما چاره‌اندیشی و فرهنگ مقاومتی موجب شده تا ققنوس وار جانی تازه یابد. مطالعه سبک زندگی پیشینیان و الگوبرداری از مصادیق قناعت در زیست ایشان راهی برای برون رفت از مشکلات اقتصادی خواهد بود. درایت و تدبیر زنان هنرمند ایرانی در تولید صنایع دستی موجب شکوفایی اقتصادی در ادوار گوناگون بوده است. مقاله پیش‌رو در پی آن است که گلیم سرجامه بشرویه استان خراسان و گلیم ژنده بوئین زهرا قزوین را به عنوان مصادیق هنر بازیافت معرفی و تحلیل نماید سپس به اهمیت این دو بافته در توسعه پایدار بپردازد. سؤال اصلی پژوهش این است که چگونه می‌توان شاخصه‌های بازیافتی «سرجامه» و «گلیم ژنده» را تبیین نمود؟ مطالعات کتابخانه‌ای منابع گوناگون داده‌های خام تحقیق را فراهم آورد. بخشی دیگر از اطلاعات، حاصل ثبت مشاهدات نگارنده از بافته‌های نامبرده است. مطالعه تطبیقی شاخصه‌های گلیم «سرجامه» و «گلیم ژنده» از منظر ویژگی‌های هنر بازیافت نشان از آن دارد که هر دو دست‌بافته دارای مولفه‌های تولیدات سبز و پایدار هستند. همچنین بافته‌های مذکور با در بر داشتن شاخصه‌های هنر بازیافتی می‌توانند منجر به رونق تولیدات روستایی و ترویج فرهنگ صحیح مصرف شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Boshruyeh Sar Jameh (Latei) and Buinzahra Zhendeh Kilims as Green and Sustainable Productions

نویسنده [English]

  • Samaneh Kakavand
Assistant Professor of Carpet Department,. Applied Art,. Tehran University of Art .Tehran. Iran
چکیده [English]

Promoting contentment has a long history in Iranian literature and religious teachings. Environmental issues are among the most crucial human concerns in today’s world, making sustainable art works a major condition of development. Although given its geographical location and cultural position, Iran has witnessed numerous crises, wars, and calamities, it has risen like a phoenix from the ashes owing to its resisting policies and culture. Studying the life style of a community’s ancestors and adopting their instances of contentment as a model could reveal a way out of the current economic problems. With their prudent perspective, Iranian women artists have helped economic prosperity in production of handicrafts during different periods. This study aimed to introduce and analyze “sarjameh kilim” from Boshruyeh, South Khorasan, Iran and “zhendeh kilim” from Buinzahra, Qazvin, Iran as forms of recycled art. Moreover, the importance of these two weavings in sustainable development was discussed. Accordingly, the study sought to explain the recycled characteristics of “sarjameh” and “zhendeh” kilims. The data were collected through library research and direct observation of works. The comparative study of the characteristics of “sarjameh” and “zhendeh” kilims in terms of recycled art demonstrated that both types met the conditions of green and sustainable productions. These weavings could also help flourishing of rural productions and overcoming over-consumption and consumerism.

 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Sarjameh
  • Boshruyeh South Khorasan
  • Zhendeh Kilim
  • Recycled art
  • Buinzahra Qazvin
فهرست منابع
آل‌احمد، جلال. (1370). تات‌نشین‌های بلوک زهرا. تهران: امیرکبیر.
ابریشمی، حمید؛ و همکاران. (1398). «امکان‌سنجی توسعه پایدار روستایی از طریق توسعه صنایع خلاق: نمونه موردی صنایع‌دستی روستاهای منتخب استان اصفهان». روستا و توسعه. (شماره 88)، 69-51.
 اسدی‌کیارس، داریوش. (1387). «تندیس ژازه تباتبایی». تندیس. (شماره ؟؟؟)، 4-3.
افشاری و دیگران. (1391). صنایع‌دستی استان قزوین. تهران: سیمای دانش.
ترکان، اعظم. (1399). «توسعه صنایع‌دستی با تأکید بر صنایع خلاق و پایدار». دومین کنفرانس علمی پژوهشی روانشناسی، مشاوره، علوم تربیتی و علوم اجتماعی و علوم انسانی. محل نشر ؟؟؟: ناشر؟؟؟، 7-17.
تقی‌زادگان، معصومه. (1400). «هنر گفتگویی و کنشگری در حوزه عمومی محیط‌زیست در آثار هنرمندان کنشگرا». جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر. (شماره 1)،  145-121.
سلیمانی، شهربانو. (1387). هنر و صنایع‌دستی سرزمین الموت. قزوین: اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قزوین.
طارمی، معصومه. (1388). «مروری بر بافت گلیم ژنده در ارداق». گنجینه‌ هنرهای از یاد رفته. ج3. تهران: فرهنگستان هنر.
کاکاوند، سمانه. (1398). «ژنده‌بافی به‌مثابه هنر بازیافت». دومین همایش بین‌المللی هنرهای تجسمی و محیط‌زیست با رویکرد هنر بازیافت. تهران: دانشگاه الزهرا(س)، 103-91.
موسیوند، محسن. (1391). «نمادها در آثار ژازه طباطبایی (با تأکید بر سه نماد: شیر و خورشید، اسب و مرغ-آدم)». هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی. (شماره 3)، 48-41.
URL11: https://www.ncc.gov.ir/fa/gallery/