بازشناسی مولفه های هویت بخش معماری در روند جهانی شدن و تبیین هویت معماری اسلامی در مواجهه با این عصر (با نگرش به تحلیل عناصر هویتی مسجد الحرام و حرم حضرت امام رضا.ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد معماری اسلامی، دانشکده هنر و معماری اسلامی، دانشگاه بین المللی امام رضا(ع)، مشهد، ایران

2 دانشکده هنر و معماری،دانشگاه علم و صنعت،تهران،ایران

10.22034/jgk.2023.348761.1065

چکیده

در گذر زمان و در فرآیند جهانی سازی، ساختار و سیمای شهرهای اسلامی از جمله معماری آن طی دهه های اخیر دچار چالش ها و تحولات شگرفتی شده است. یکی از مهمترین این چالش ها، بحران هویت به ویژه در هویت معماری اسلامی می باشد.
هدف اصلی این پژوهش در مرحله اول شناسایی و تحلیل عناصر هویتی و آسیب پذیر معماری در روند جهانی شدن می باشد و در مرحله دوم به بررسی و تحلیل ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت ﻣﺮدمی از عناصر هویت معماری اسلامی پیرامون دو حرم مقدس (مسجد الحرام در شهر مکه معظمه، حرم حضرت امام رضا علیه السلام در شهر مشهد مقدس) با استفاده از آزمون بصری و دسته بندی کیفی پرداخته می شود. از این رو سوالات اصلی این پژوهش عبارتند از:
1- حوزه جهانی شدن چگونه و بر چه عناصری از هویت معماری تاثیر می گذارد؟
2- در روند جهانی شدن، عناصر هویت بخش معماری از دیدگاه نظریه پردازان معاصر به چه میزان در ترجیحات مردمی به لحاظ هویت بخشی اماکن اسلامی نزدیک می باشد؟
ﺑﺎ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ شدن ﻣﯽ ﺗﻮان اذﻋﺎن ﻧﻤﻮد که فرآیند جهانی شدن از طریق نفوذ پذیر ساختن مرزها و بازسازی مکان و زمان و از سویی دیگر گسترش چشمگیر فضای فرهنگی، هویت معماری را به طور مستقیم تحت تاثیر قرار داده است و نتایج بررسی عناصر هویتی از دیدگاه نظریه پردازان معاصر نشان می دهد هویت معماری ارتباط عمیقی با هویت کاربران خود دارد که با تحلیل ترجیحات مردمی نسبت به دو حرم مقدس نیز این موضوع روشن و مبرم میگردد

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Recognition the elements which give identity to the Islamic architecture in the process of globalization and explaining the identity of Islamic architecture in the face of this era (With a view to analyze the identity elements of the Masjid Al-Haram and the shrine of Imam Reza.AS)

نویسندگان [English]

  • Zahra Fallah Zaroomi 1
  • Mahdi HamzeNezhad 2
1 MSc Researcher, Imam Reza International University, Faculty of art and Islamic architecture, Department of Islamic architecture, Mashhad, I.R. Iran
2 Faculty of Art and Architecture, University of Science and Technology, Tehran, Iran
چکیده [English]

Over time and in the process of globalization, the structure and appearance of Islamic cities, including its architecture, has undergone dramatic challenges. One of the most important challenges is the identity crisis, especially the identity of Islamic architecture. The main purpose of this research in the first stage is to identify and analyze the identity and vulnerable elements of architecture in the process of globalization and in the second stage is to analyze the identity of Islamic architecture from people point of view around two holy shrines (Holy Mosque in Mecca & the shrine of Imam Reza (AS) in the holy city of Mashhad) by using visual tests and qualitative classification.
Therefore, the main questions of this research are;
1) How does globalization affect the identity of Islamic architecture and on which elements?
2) Considering the era of globalization, how close are the identity elements of architecture from the theorists' point of view to the identity elements from the peoples' point of view?
If we can anlayse globalization,we can see through the permeability of borders and the reconstruction of space and time and on the other hand the distinctive expansion of social media & culture, directly affects them to a large extent.
The results of the analysis of identity elements from the perspective of contemporary theorists show that architectural identity is deeply related to the identity of its users. We have already examinined and analyzed the elements of identity from the perspective of popular preferences towards the two holy shrines

کلیدواژه‌ها [English]

  • Globalization
  • Identity Crisis
  • Islamic Architecture
  • Contemporary Thinkers
 
اَندو، تادائو. (1381). شعر فضا. ترجمه محمدرضا شیرازی. تهران: غزال.
السون، متیو.(1382). نظریه‌های یادگیری. ترجمه علی‌اکبر سیف. تهران: دوران.
امامی، صابر. (1388). «حافظ و هویت فرهنگی». زبان و ادبیات فارسی. (شماره 13)، 67-85.
ایمانی، نادیه. (1387). «حقیقت نهفته: بحثی در چیستی معماری». آینة خیال. (شماره 9)، 77-81.
بیات، ب، و ع آزادواری. (1389). «تأثیر جهانی‌سازی بر هویت ملی و هویت جهانی». رفاه اجتماعی. (شماره 22)، 83-140.
بنه ولو، لئوناردو. (1389). تاریخ معماری مدرن ج3. ترجمه علی‌محمد سادات افسری. تهران: نشر دانشگاهی.
پاسبان حضرت، غلامرضا. (1378). طراحی در طبیعت. تهران: گنج هنر.
پاسبان حضرت، غلامرضا. (۱۳87). «چند سؤال دربارۀ طراحی معماری». معماری و شهرسازی. (شماره ۵۴-۵۵)، 28-33.
پاستر، مارک. (1378). عصر دوم رسانه‌ها. ترجمه غلامحسین صالحیار. تهران: ایران
پیرنیا، محمد کریم. (1383). سبک‌شناسی معماری ایرانی. تهران: سروش دانش.
تقوایی، حسین. (1391). «از سبک تا هویت در معماری». هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی. (شماره 2)، 65-73.
جنکز، چارلز. (1375). پست‌مدرنیسم چیست. ترجمه فرهاد بیضایی، تهران: مرندیز.
جنکز، چارلز. (1378). دیکانستراکشن لذت ناشی از نبود. ترجمه محمدرضا جودت. تهران: توسعه.
جوادی، محمد.(1394). «درآمدی بر مفهوم هویت محیط انسان‌ساخت به‌وسیله مؤلفه‌های مکان، فضا و کالبد». مدیریت شهری. (شماره 41)، 139-159.
حجت، مهدی. (1377). «ادراک فضا». رواق. (شماره 1)، 44-64.
خانیکی، هادی. (1392). «جهانی‌شدن و ارتباطات». مطالعات راهبردی جهانی‌شدن. (شماره 10)، 7-32.
دانشپور، عبدالهادی. (1380.) «بازشناسی مفهوم هویت در فضای عمومی شهری». پایان‌نامه دکتری. تهران: دانشگاه تهران.
دیبا، داراب.(1382). «هنر و گفتگو-رابرت ونتوری، دنیز اسکات براون و داراب دیبا». فصلنامه معماری و شهرسازی. (شماره 73-72)، 15-27.
رابرتسون، ر. (1382). جهانی‌شدن، تئوری‌های اجتماعی و فرهنگی جهانی. ترجمه کمال پولادی. تهران: ثالث.
رایت، فرانک لوید. (1370). «معماری و ماشین». ترجمه فرزانه طاهری. آبادی. (شماره 1).
رییسی، ایمان. (1391). «نسبت فضا و مکان در اثر معماری». روزنامه شرق. (شماره 1501)، 12.
زمانی، هادی. (1384). ایران: فرصت‌ها و چالش‌های جهانی‌شدن. تهران: بال.
سلیمانی، م، و همکاران. (1395). «بازشناسی مفهوم و اصول هویت در اثر معماری». هویت شـهر. (شماره 25)، 15-26.
شولتز، کریستین. (1380). «پدیده مکان. ترجمهنیر طهوری». معمار. (شماره 13)، 4-9.
شولتز، کریستین. (1391). مفهوم در معماری غرب. ترجمه مهرداد قیومی ‌بید هندی. تهران: فرهنگستان هنر.
شولتز، کریستین. (1382). گزینه‌ای از معماری: معنا و مکان. ترجمه علیرضا سید احمدیان. تهران: نیلوفر.
شیردل، بهرام. (1374). «فضای سوم». آبادی. (شماره 19)، 64-67.
شیردل، بهرام. (1395). مصاحبه در رابطه با گفتگوی تمدن‌ها در کتاب راهبردهای عملی تحقق گفتگوی تمدن‌ها. تهران: پژوهشکده علوم انسانی جهاد دانشگاهی.
عاملی، سعید رضا. (1385). «هویت‌های فرهنگی قدیم و جدید، رمزگشایی تمدنی و معماری سنتی». دین و ارتباطات. (شماره 30)، 7-44.
فتحی، حسن. (1382). ساختمان‌سازی با مردم. ترجمه علی اشرفی. تهران: دانشگاه هنر.
قبادیان، وحید. (1388). مبانی و مفاهیم در معماری معاصر غرب. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی
کریر، لئون. (1398). معماری باهمستان. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
کولهاس، رم. (1385). رم کولهاس(S.M.L.XL) . ترجمه ایمان رئیسی. تهران: خاک.
گل‌محمدی، احمد. (1381). جهانی‌شدن فرهنگ، هویت. تهران: نشر نی.
لوکوربوزیه. (1397). به‌سوی معماری جدید. ترجمه محمدرضا جودت. تهران: آرمان‌شهر.
مانیا گولامپونیای، ویتوریو. (1381). معماری و شهرسازی در قرن بیستم. ترجمه لادن اعتضادی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
معصوم‌زاده کیایی، م احمد. (1379). «حاکمیت دولت‌ها در عصر شرکت‌های چندملیتی». اطلاعات سیاسی اقتصادی. (شماره 155)، 123-114.
مهدوی‌پور، حسین. (1377). «مقدمه‌ای بر تأثیر فرهنگ در معماری». مسکن و محیط روستا. (شماره 84)، 52-60.
مهدی‌نژاد، جمال‌الدین، و باقر کریمی. (1395). نسبت و رابطه هویت فرهنگی و نقش آن در طراحی. تهران: پژوهش‌های نوین
نقره‌کار، عبدالحمید. (1392). حکمت معماری و هنر اسلامی. انتشارات الکترونیکی دانشگاه علم و صنعت ایران، قطب علمی معماری اسلامی.
نقره‌کار، عبدالحمید. (1387). درآمدی بر هویت اسلامی در معماری. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.
نقره‌کار، عبدالحمید. (1389). مبانی نظری معماری. تهران: دانشگاه پیام نور.
نقی زاده، محمد، و همکاران. (1389). «ملاحظات فرهنگی در شکل‌دهی به نماهای شهری با تکیه‌بر ساختار نماهای شهری ایرانی در دوران اسلامی»، هویت شهر. (شماره 7)، 61-74.
نوذری، حسینعلی. (1385). «نگاهی تحلیلی به روند مفهوم هویت در قالب‌های سه‌گانۀ هویت سنتی، مدرن و پست‌مدرن». مطالعات ملی. (شماره 26)، 127-147.
ویسی، صلاح‌الدین. (1383). «جهانی‌شدن و معماری». زریبار. (شماره 55)، 165-176.
ونتوری، رابرت. (1357). پیچیدگی تضاد در معماری. ترجمه واهان پزشکیان. تهران: امیرکبیر.
ویلیامز، مارک. (1379). «بازاندیشی در مفهوم حاکمیت تأثیر جهانی‌شدن بر حاکمیت دولت‌ها، ترجمه اسماعیل مردانی». اطلاعات سیاسی اقتصادی. (شماره‌ 155-156)، 132-141.
هال، ویلیام. (1363). تاریخ و فلسفۀ علم. ترجمه عبدالحسین آذرنگ. تهران: سروش.
Aly, G. (2011). Hitler's Beneficiaries: How the Nazis Bought. CPI Mackays
Arthur, L. M, and et al. (1977). “Scenic assessment: an overview”. Landscape Plann. (vol 4), 109-129.
Carmona, M. (2006). Public Places: Urban Spaces. London:
Krause, J, and N. Renwick. (1996). Identities in International Relations Houndmills.
Laidi, A. (1998). World Without Meaning: The Crisis of Meaning in International Politics. London:
Lewis, B. (2002). What Went Wrong. Oxford: Oxford University.
Schuon, Frithjof. (1965). Light on the Ancient World. London: Perennial Book.