بررسی تحلیلی شورش حاکم ایالت قندهار در دوره شاه‌صفی اول

ایالت قندهار در قرن دهم و یازدهم هجری به دلیل موقعیت استراتژیکی همواره در سیاست و روابط پادشاهان صفوی و هند از اهمیت و جایگاه ممتازی برخوردار بود. این ایالت به واسطه‌ی قرار گرفتن بر سر راه‌‌های منتهی به کابل و هرات نه تنها اهمیت نظامی و دفاعی داشت بلکه یک پایگاه مهم بازرگانی و تجاری به شمار می‌رفت و به دلیل عبور و مرور کاروان‌های تجاری و بازرگانی، قندهار یک منطقه تجارت زمینی میان ایران و هند تبدیل شده بود و به دنبال آن وظیفه حاکم این ایالت را سنگین می‌نمود. زیرا تردد و رفت و شد کاروان‌های بزرگ تجاری و بازرگانی نیاز به امنیت جانی و مالی و حراست از مسافران و کالاهای آن کاروانیان داشت تا از تعرض و تعدّی غارتگران در امان باشند.   شورش حاکم ایالت قندهار در سال 1047 هـ .ق در دوره شاه صفی اول (1052- 1038 هـ .ق) و جدایی ایالت قندهار از ایران و الحاق آن به دولت گورکانی هند، از حوادث بسیار مهم دوران زمامداری این پادشاه به شمار می‌رود.شورش حاکم ایالت قندهار(علیمردان خان زیک) نتیجه سیاست خشن شاه صفی در براندازی حاکمان و رجال دولتی پیشین و اختلاف و رقابت داخلی قدرت دربار صفوی بود که در این میان ملاحظات استراتژیکی این ایالت، غرور، قدرت‎طلبی و انگیزه‌های شخصی علیمردان‌خان حاکم آن ایالت، در تصمیم به شورش را نباید نادیده گرفت.در این مقاله ضمن بررسی اهمیت ایالت قندهار در دوره صفویه، علل و انگیزه‌های شورش حاکم آن ایالت، سرنوشت شورش، و نقش شورش در مناسبات ایران و هند و نهایتاً پیامدهای آن در دوره‌ی شاه صفی اول مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.