بازآموزی از طراحی فضاهای شهری کهن خراسان در طراحی فضاهای شهری جدید

نوع مقاله : تاریخ شهرسازی خراسان بزرگ

نویسندگان

1 استادتمام گروه شهرسازی دانشگاه تربیت مدرس تهران

2 استادیار گروه طراحی شهری دانشگاه تربیت مدرس تهران

چکیده

 شهرها، فضاهای شهری و آثار برجسته ای در طول تاریخ پرفراز و نشیب ایران و دوره‌های تاریخی مختلف شکل گرفته‌اند که برخی از آن‌ها تا کنون حفظ شده‌اند. بسیاری از این شهرهای تاریخی بیان کننده‌ی گنجینه‌ای از اصول و قواعد طراحی شهری می‌باشند. طراحی در توسعه ‌های جدید شهری باید با توجه به اصول شکل گیری شهرهای تاریخی و فضاهای شهر ایرانی باشد. هم چنین فهم درست تجربیات گذشته و اندیشه‌های جهانی در هویت بخشی به فضاهای شهری جدید موثر است. خراسان دوره‌های متعددی از نمود شهرسازی و معماری داشته و در آن شهرهای مهمی شکل گرفته‌است. شهرهایی با آموزه‌های بسیاری در طراحی شهری آن‌ها که از گذشته به ارث رسیده ‌اند. بنابراین در توسعه‌های جدید شهری و طراحی فضاهای شهری جدید در خراسان می‌توان با بهره گیری از اصول طراحی شهری استخراج شده از فضاهای کهن و تاریخی به آن ‌ها هویت خاص بخشید. پژوهش حاضر با هدف استخراج اصول طراحی از مطالعه فضاهای شهری در شهرهای کهن و تاریخی خراسان و بازآموزی از آن‌ها در طراحی‌های جدید صورت گرفته‌است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به بیان تعاریف و ادبیات موضوع در زمینه فضاهای شهری، اصول طراحی بر اساس دیدگاه صاحب نظران پرداخته‌ است. سپس با روش تاریخی-اسنادی، برخی از مهمترین شهرهای کهن خراسان رضوی (مشهد، نیشابور و سبزوار) و فضاهای شهری آن‌ها تحلیل شده ‌است، تا قواعد طراحی شهری هریک استخراج شوند. نتیجه حاصل به صورت گونه‌بندی فضاهای شهری، اصول عملکردی و ماهیت فرمی مستخرج از تحلیل فضاهای شهری می‌باشد.