اصول انتظام شکلی سردر ورودی خانه در معماری گذشته بر پایه سه نظریه روانشناسی محیط (مطالعه موردی سه خانه سنتی شاخص در شهر مشهد مقدس)

نوع مقاله : تاریخ معماری خراسان بزرگ

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، گروه معماری، دانشکده خاوران، مشهد، ایران

2 استادیار، گروه معماری، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه قم، ایران

چکیده

ورودی و تاثیرات آن بر روان انسانی از جمله مباحث مورد توجه در حوزه پژوهش‌های معماری است. بخشی از این مطالعات به مبحث اصول هندسی آن اشاره دارند که عموما به تناسبات و روابط ریاضی گونه میان اجزاء برمی‌گردد. اما در این تحقیق هدف آن است که هندسه و شیوه انتظام شکلی ورودی از دید روانشناسی محیط و چگونگی ادراک آن مورد توجه قرار گیرد. به عبارت دیگر پرسش اصلی این پژوهش پرداختن به مولفه‌ها و اصولی است که در هندسه فضایی مورد توجه قرار می‌گیرد تا اهداف مورد نظر در طراحی آنها به دست آید. بدین منظور با توجه به شاخصه‌های معماری سنتی و توانمندی‌هایی که عموما برای آن ذکر می‌شود، در تحقیق حاضر از مطالعه بر روی سردرهای ورودی خانه‌های سنتی مشهد بهره گرفته شد. بر این اساس ابتدا با یافتن مشخصه‌های مهم در تاثیرات هندسه محیط بر روان انسان از منظر سه نظریه مطرح در حوزه روانشناسی محیط یعنی روانشناسی سازشمند و تبادلی، روانشناسی رفتارگرایی و روانشناسی گشتالت، مولفه‌های مورد نظر در بررسی نمونه‌ها به دست آمد. پس از آن با تحلیل این موارد نتایج حاصل به صورت مجموع مورد بحث قرار گرفت که جمع‌بندی آنها نتایج تحقیق را در بر دارد. بر اساس یافته‌های این تحقیق، محرمیت، پرهیز از پیچیدگی، زیبایی به دور از جزییات زیاد و همخوانی با بافت پیرامون از اصول مورد توجه در طراحی هندسی سردر ورودی خانه‌های سنتی مشهد محسوب می‌گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Principles of formal arrangement of the entrance to the house in the past architecture based on three theories of environmental psychology .(Case study: three traditional houses in the holy city of Mashhad)

نویسندگان [English]

  • Maryam Birjandineghad 1
  • Amin Abedmojiri 2
1 Graduated from the Department of Architecture, Khavaran Faculty, Mashhad, Iran
2 Assistant Professor, Department of Architecture, Faculty of Engineering, Qom University, Iran
چکیده [English]

Input and its effects on the human psyche are among the topics of interest in the field of architectural research. Some of these studies refer to the subject of its geometric principles, which generally refer to mathematical proportions and relationships between components. But in this study, the aim is to consider the geometry and method of input form regulation from the perspective of environmental psychology and how it is perceived. In other words, the main question of this research is to address the components and principles that are considered in spatial geometry to achieve the desired goals in their design. For this purpose, according to the characteristics of traditional architecture and the capabilities that are generally mentioned for it, in the present study, a study was used on the entrance entrances of traditional houses in Mashhad.Based on this, first, by finding important characteristics in the effects of environmental geometry on the human psyche from the perspective of three theories in the field of environmental psychology, namely adaptive and exchange psychology, behavioral psychology and Gestalt psychology, the desired components in the study of samples Came. Then, by analyzing these cases, the results were discussed as a whole, which summarizes the results of the research. According to the findings of this study, privacy, avoidance of complexity, beauty away from many details and harmony with the surrounding texture are among the principles considered in the geometric design of the entrance of traditional houses in Mashhad.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Environmental psychology
  • traditional houses of Mashhad
  • perception
  • geometry
  1. اردلان، نادر؛ ولاله بختیار. (1380). حی وحدت، سنت عرفانی در معماری ایرانی. تهران: خاک.
  2. اردلان، نادر؛ ولاله بختیار. (1379). حس وحدت. تهران: خاک.
  3. ایمانی، الناز؛ و مازیار آصفی. (1393). «ریشه‌یابی و شناخت عوامل دگرگون‌ساز روح معماری گذشته ایران در گذر زمان اصالت گذشته تازگی اکنون». هویت شهر. (شماره 8)، 63-76.
  4. آلتمن، ایروین. (1382). محیط و رفتار اجتماعی، خلوت، فضای شخصی، قلمرو و ازدحام. ترجمه علی نمازیان. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
  5. الکساندر، کریستوفر. (1386). معماری و راز جاودانگی، راه بی‌زمان ساختن. ترجمه مهرداد قیومی بیدهندی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
  6. امامقلی، عقیل؛ و همکاران. (1391).«روان‌شناسی محیطی». علوم رفتاری (ابهر). (شماره 14)، 23-44.
  7. بزرگمهری، زهره. (1385). هندسه در معماری. سازمان میراث فرهنگی کشور: سبحان نور.
  8. پور احمدی، مجتبی؛ و همکاران. (1390). «نسبت طول به عرض حیاط و اتاق‌ها در خانه‌های سنتی یزد». هنرهای زیبا. (شماره 47)، 60-77.
  9. پیرنیا، محمد کریم. (1389). سبک‌شناسی معماری ایرانی. تهران: سروش دانش.
  10. جلیلی، محمد. (1389). «مروری تحلیلی بر مفهوم محیط در ادبیات روانشناسی محیط؛ ماهیت محیط». منظر. (شماره 12)، 28-31.
  11. شمس اسفندآباد، حسن. (1393). روانشناسی محیط. سازمان چاپ و انتشارات وابسته به اوقاف و امور خیریه.
  12. شاپوریان، رضا. (1386). اصول کلی روانشناسی گشتالت. تهران: جوانه رشد.
  13. مطالبی، قاسم. (1380). «روانشناسی محیطی دانشی نو در خدمت معماری و طراحی شهری». هنرهای زیبا. (شماره 10)، 52-67.
  14. مرتضوی، شهرناز. (1380). روانشناسی محیط. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
  15. مک اندرو، فرانسیس تی. (1387). روانشناسی محیطی. ترجمه غلامرضا محمودی. تهران: زرباف اصل.
  16. مولوی، بهزاد. (1381). بررسی کاربرد هندسه در معماری گذشته ایران (دوره اسلامی). مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن.
  17. نقره‌کار، عبدالحمید. (1389). مبانی نظری معماری. تهران: دانشگاه پیام نور.
  18. نوایی، کامبیز؛ و کامبیز حاجی قاسمی. (1390). خشت و خیال. تهران: سروش.
  19. هاشمی‌فشارکی، سید جواد. (1396). مبانی نظری معماری. وانیا.