تاریخچه مدارس در خراسان عصر سلجوقی

نوع مقاله : جغرافیای تاریخی خراسان بزرگ

نویسنده

چکیده

در تمدن اسلامی، نهاد آموزشی مدرسه به عنوان عالی ترین مرکز تعلیم و تربیت شناخته می شود. نخستین مدارس، در خراسان پایه گذاری شدند و عصر سلجوقی،‌یکی از درخشان ترین دوره های ساخت و گسترش نهاد آموزشی مدرسه شناخته می شود. در این دوره  ده ها مدرسه توسط دانشمندان و امیران در خراسان ساخته شد. تعصبات مذهبی باعث شد تا برخی مدارس ویژه عده ای خاص از طلاب ساخته شود. اداره مدارس از محل اوقاف بود و عموماً‌ علما متولی اوقاف مدارس بوده اند. در مواردی نیز امیران این امر را عهده دار می شدند. تقریباً‌همه مدارس دارای کتابخانه بوده اند. اهتمام خواجه نظام الملک به ساخت مدارس باعث شد تا از این پس،‌ساخت مدرسه از وظایف دولت به شمار آید. حمایت های سلطان سنجر از علم، باعث رشد و رونق علمی شد. شکست سنجر از قراختائیان در نبرد قطوان،‌و یورش وحشیانه غزها، و تعصبات مذهبی بین فرقه های مختلف باعث شد تا ضربات سختی بر روند آموزش و ویرانی مدارس در خراسان عصر سلجوقی وارد آید.