TY - JOUR ID - 147402 TI - اتاق مرکزی و دالان پیرامون آن در معماری بومی خراسان و نقش آن در پیدایش اندرونی و بیرونی JO - پژوهشنامه خراسان بزرگ JA - JGK LA - fa SN - 2251-6131 AU - حیدری, احمد AD - استادیار، گروه هنر و معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 12 IS - 45 SP - 31 EP - 46 KW - اتاق مرکزی KW - دالان KW - معماری بومی خراسان KW - اندرونی KW - بیرونی DO - 10.22034/jgk.2022.308551.0 N2 - برخی از عناصر معماری بومی ممکن است به دلایل مختلف، ازجمله عملکرد، آسایش و القای حس تعلق به مکان، در معماری تداوم داشته و گاه توسعه‌یافته و از یک عنصر معماری بومی (مثل حیاط مرکزی یا ایوان) به یک مؤلفه معماری سنتی تبدیل گردد. در ایران سازه­ های مسکونی سنتی به‌طورمعمول به دو بخش، اندرونی که بخش خصوصی بوده و بخش بیرونی که محل پذیرایی از میهمان یا افراد بیگانه بوده تقسیم می ­شده­ است. هدف از این پژوهش، شناسایی سیر تحول دو عنصر اتاق مرکزی و دالان پیرامون آن در معماری بومی خراسان و نقش و تأثیر این عناصر در پیدایش اندرونی و بیرونی در خانه ایرانی است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و داده ­ها از طریق منابع کتابخانه ­ای جمع ­آوری و مورد تطبیق و تحلیل قرار گرفته ­اند. برای دستیابی به هدف پژوهش تلاش گردید نقشه­­ بناهای پیش از اسلام با توجه به تقدم و تأخر زمانی موردمطالعه قرار گیرند. نتایج این پژوهش نشان می ­دهد که دو عنصر دالان و اتاق مرکزی از مؤلفه‌های معماری بومی خراسان از هزاره دوم پیش ­از میلاد بوده و پس از دوره هخامنشی با ایوان ستون‌دار از مؤلفه‌های معماری بومی مناطق غرب و شمال غربی ایران ترکیب‌شده و تشکیل پلان آیادانا را می­ دهند. عنصر دالان نقش مهمی در درون‌گرایی بناهای ایرانی به‌خصوص ناحیه خراسان داشته و عاملی مهم در پیدایش اندرونی در خانه ایرانی بوده است. دالان با ورود اسلام در معماری ایرانی حذف می ­گردد، اما پس از اسلام به‌مثابه یک نوستالژی در نظام حرکتی خانه ایرانی (همانند غلام­گردش یا مَردگرد) برجای می­ ماند. UR - https://jgk.imamreza.ac.ir/article_147402.html L1 - https://jgk.imamreza.ac.ir/article_147402_1d9b71ad80de3cd778fc120ba4ca3dab.pdf ER -