TY - JOUR ID - 137930 TI - نقش مؤسسات خیریه داخلی و خارجی در رفع بحرانِ قحطی مشهد در دورۀ‌ٔ جنگ اول جهانی JO - پژوهشنامه خراسان بزرگ JA - JGK LA - fa SN - 2251-6131 AU - نجف‌زاده, علی AU - قصابی گزکوه, جلیل AD - دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام دانشگاه فردوسی مشهد AD - دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام دانشگاه فردوسی مشهد Y1 - 2019 PY - 2019 VL - 9 IS - 33 SP - 62 EP - 45 KW - ایران KW - دوره قاجار KW - جنگ اول جهانی KW - مشهد KW - قحطی KW - مؤسسات خیریه DO - N2 - جنگ ‌اول جهانی (1336-1332ق/1918-1914م) گرچه در اروپا آغاز شد، اما دامنۀ آن به‌تدریج به دیگر نقاط جهان، ازجمله ایران رسید. بااینکه دولت ایران اعلام بی‌طرفی کرد، اما دولت‌های درگیر در جنگ موضع ایران را نادیده گرفتند و بخش‌های زیادی ازجمله مشهد به اشغال نظامی نیروهای متجاوز درآمد. حضور اشغالگران علاوه بر آسیب به امنیت و اقتصاد ایران، سبب بروز قحطی و شیوع انواع بیماری‌ها­ در مشهد شد که مرگ افراد بی­شماری را به دنبال داشت. مشهد ابتدا به اشغال روس­ها درآمد، ولی پس از انقلاب بلشویکی، نیروهای روسی از مشهد خارج و انگلیسی‌ها جایگزین آنان شدند. در این دوره، قحطی شدیدی در مشهد به وجود آمد و وضعیت زندگی مردم بحرانی شد. در این بحبوحه، مؤسسات خیریه داخلی و خارجی به‌منظور کنترل مشکلات و کاهش فشار اقتصادی و معیشتی به اقداماتی پرداختند. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که مؤسسات خیریه داخلی و خارجی در ایام قحطی در مشهد چه نقشی در رفع بحران قحطی طی سال‌های جنگ ‌اول جهانی داشته‌اند؟ یافته‌های پژوهش با استفاده از روشِ تحقیقِ تاریخی (از نوع توصیف و تحلیل) و با تکیه‌بر منابع اسنادی و مطبوعات نشان می‌دهد مؤسسات خیریه داخلی ازجمله دارالعجزه و دارالمساکین همگام با مؤسسات خیریه خارجی مانند هیئت هوسکاران قفقازی، میسیون‌های آمریکایی و کنسولگری انگلیس با ایجاد سرپناه، جمع‌آوری اعانه و اطعامِ جمعیت کثیری از فقرا و مستمندانِ مشهد در فرایند کاهش، کنترل و تا حدی رفع بحرانِ قحطیِ مشهد در سال‌های جنگ جهانی اول، نقش مهم و بسزای داشتند. UR - https://jgk.imamreza.ac.ir/article_137930.html L1 - https://jgk.imamreza.ac.ir/article_137930_7c80ba3bfcb723205b934fa7e71d2b31.pdf ER -