%0 Journal Article %T نقش استحکامات دفاعی شهرهای ماوراءالنهر و خراسان در تقابل با مغولان %J پژوهشنامه خراسان بزرگ %I دانشگاه بین‌المللی امام رضا (علیه السلام) %Z 2251-6131 %A خسروی برده, ابراهیم %D 2021 %\ 08/23/2021 %V 12 %N 43 %P 23-38 %! نقش استحکامات دفاعی شهرهای ماوراءالنهر و خراسان در تقابل با مغولان %K استحکامات دفاعی %K تهاجم مغولان %K چنگیزخان %K خراسان %K ماوراءالنهر %R 10.22034/jgk.2022.137989 %X شهرهای خراسان و ماوراءالنهر در آستانه یورش مغولان (616ق) به رهبری چنگیزخان دارای استحکامات دفاعی چون بارو، دیوار، ارگ و خندق بود که کارکرد اصلی آن امنیتی و محافظت از شهر در برابر تهدیدات خارجی بود. وجود این سازه‌ها، سلطان خوارزمشاهی را مجاب کرد تا در تصمیم اولیه استراتژی نبرد را بر دفاع در شهرها و قلاع قرار دهد. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی این مسئله را مورد توجه قرار می‌دهد که در آستانه یورش مغولان، این سازه‌ها چه وضعیتی داشتند و چه تأثیری بر شیوه نبردهای خوارزم شاهیان و مغولان گذاشتند؟ بر طبق یافته‌ها، در آستانه هجوم مغولان، استحکامات دفاعی در اکثر شهرهای مورد هجوم فرسوده و در حال تعمیر بودند و همچنین نیروی کافی و لازم برای نگهداری و استفاده از آن‌ها اختصاص نیافته بود. بازدارندگی و مقاومتِ استحکامات دفاعی در تقابل با هجوم مغولان ناچیز بود و مقاومت‌های صورت گرفته در اترار، گرگانج، طالقان و هرات نتوانست از پیشروی مغولان جلوگیری نماید. مهارت مغولان در محاصره و تسخیر استحکامات، فرسوده و در حال تعمیر بودن استحکامات در برخی شهرها و نبود نیروی آزموده و کافی جهت نگهداری از سازه‌های امنیتی، مهم‌ترین علل سقوط استحکامات دفاعی در تقابل با روش‌های جنگی مغولان است. مغولان پس از تسخیر شهرها در راستای از بین ‌بردن فرصت مقاومت و شورش، استحکامات دفاعی خراسان و ماوراءالنهر را تخریب کردند. سازه‌های دفاعی این مناطق به سبب امنیتی، دوری خراسان از مرکز حکومت و نزاع بین اولوس جغتایی و ایلخانان تا اواخر دوره ایلخانی بازسازی نشدند.         %U https://jgk.imamreza.ac.ir/article_137989_2a83325ff817b38959ee257d05307a39.pdf