بررسی عوامل موثر بر کنترل مرز در مرزهای شرقی ایران (نمونه موردی: مرز استان خراسان رضوی با افغانستان)

نوع مقاله : تاریخ شهرسازی خراسان بزرگ

نویسندگان

1 استادیار، گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

2 دانشجوی دکتری، گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

3 کارشناسی ارشد، گروه برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

ایران به دلیل برخورداری از مرزهای طولانی و تعدد همسایگان در مسائل مرتبط با کنترل مرزها از اهمیت برجسته ­ای برخوردار است. نگاهی کلی به مناطق مرزی کشور نشان‌دهنده عوامل متعددی است که کنترل مرزهای کشور را با چالش مواجه و زمینه بروز مشکلات عدیده­ای را فراهم نموده است، چنانکه با شناخت بهتر آن‌ها می ­توان گامی در جهت کاهش این مشکلات برداشت؛ و مرزهای کشور را بهتر کنترل کرد. پژوهش حاضر با هدف کاربردی و روش توصیفی-تحلیلی به دنبال بررسی عوامل مؤثر بر کنترل مرز در استان خراسان رضوی با کشور افغانستان است. برای گردآوری اطلاعات از دو شیوi کتابخانه­ ای و پیمایشی بهره گرفته شده است. جامعه آماری پژوهش متشکل از 13 کارشناس در زمینه­ های جغرافیایی سیاسی، علوم سیاسی و مرزبانان است. در بخش بعدی به‌منظور تحلیل یافته­ های پرسش‌نامه از نرم ­افزار SPSS و PLS استفاده شده است. نتایج یافته‌های میدانی در بخش آزمون T نشان داد که شاخص کلی کنترل مرز بر اساس ابعاد شکل‌گرفته با امتیاز میانگین 3.55 نشان از تأثیر مثبت ابعاد مطرح‌شده بر کنترل مرز در محدوده موردبررسی داشت. در بخش یافته ­های مرتبط با روش حداقل مربعات جزئی (PLS) نشان داد که ضرایب مسیر برای ابعاد اقتصادی و اجتماعی به ترتیب با امتیازهای 0.248 و 0.244 بیشترین مقدار همبستگی و برای ابعاد جمعیتی و سیاسی به ترتیب با امتیازهای 0.178 و 0.191 کمترین مقدار همبستگی را با کنترل مرز داشته ­اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the effective factors on border control in the eastern borders of Iran (Case study: Khorasan Razavi province border with Afghanistan)

نویسندگان [English]

  • Mohsen Janparvar 1
  • Sajed Bahrami Jaf 2
  • Amin Moradi 2
  • Maryam Tak Roosta 3
1 Assistant Professor, Department of Political Geography, Faculty of Literature, Ferdowsi University of Mashhad, Iran
2 PhD Student, Department of Political Geography, Faculty of Literature, Ferdowsi University of Mashhad, Iran
3 M.Sc. Graduate, Department of Rural Planning, Faculty of Geographical Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Iran Due to its long borders and multiplicity of neighbors, Iran has always had issues related to border control in border issues. An overview of the border areas of the country shows several factors that challenge the control of the country's borders and provide the basis for many problems that by better understanding and understanding them can be a step to reduce these problems and better improve the country's borders. Controlled. The present study aims to apply the factors affecting border control in Khorasan Razavi province with Afghanistan with the purpose of application and descriptive-analytical method. Two sections of library and survey have been used to collect information. The statistical population of the study consisted of 55 experts in the fields of political geography, political science and border guards. In the next section, SPSS and PLS software were used to analyze the findings of the questionnaire. The results of field findings in the T-test section showed that the overall border control index based on the dimensions formed with an average score of 3.55 showed a positive effect of the proposed dimensions on border control in the study area. In the findings related to the partial least squares (PLS) method, the path coefficients for economic and social dimensions with 0.248 and 0.244 scores have the highest correlation and for demographic and political dimensions with 0.178 and 0.191 scores, respectively. With border control.

کلیدواژه‌ها [English]

  • border
  • border control
  • Khorasan Razavi
  • Afghanistan
  • border areas
  1. بهرامی‌جاف ساجد؛ و همکاران. (1400). «اولویت‌بندی راهبردهای توسعه گردشگری در مناطق مرزی (نمونه موردی: شهرستان پاوه)». برنامه‌ریزی و آمایش فضا. (شماره ۲۵)، ۶۲-۳۵.
  2. بهرامی‌جاف، ساجد؛ و همکاران. (1399). «سنجش عوامل مؤثر بر پایداری اقتصادی شهرهای مرزی (مطالعه موردی: شهر سردشت)». جغرافیا و توسعه فضای شهری. (شماره 7)، 21-1.
  3. بهرامی‌جاف، ساجد؛ و همکاران. (1399). «تأثیر بازارچه‌های مرزی در توسعه و رفاه مناطق مرزنشین (نمونه موردی: بازارچه مرزی شوشمی نوسود)». پژوهشهای جغرافیای سیاسی. (شماره 5)، 74-96.
  4. پیشگاهی‌فرد، زهرا؛ و مریم امیدی‌آوج. (1388). «ارتباط بین پراکندگی اقوام ایرانی و امنیت مرزها». ژئوپلیتیک. (شماره 1)، 71-48.
  5. جان‌پرور، محسن. (1391). «تبیین الگوی مدیریت مرزهای سرزمینی (موردپژوهی: مرزهای دریایی ایران در خلیج‌فارس)». رساله دکتری. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
  6. جان‌پرور، محسن. (1396). «عوامل مؤثر بر سامان­دهی ساکنان مرزی جهت کنترل مرزها (مورد مرزهای جمهوری اسلامی ایران با ترکمنستان در محدوده خراسان شمالی)». جغرافیا و توسعه ناحیه­ای. (شماره 2)، 118-95.
  7. جان‌پرور، محسن. (1396). نگرشی نو به مطالعات مرزی (مفاهیم، اصول و نظریه­ ها). تهران: انجمن ژئوپلیتیک ایران.
  8. جان­پرور، محسن؛ و همکاران. (1400). «فراتحلیل کیفی روش و نتایج پژوهش‌های مرتبط با بازارچه‌های مرزی در ایران». جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای. (شماره 19).
  9. جان­پرور، محسن؛ و همکاران. (1400). «عوامل مؤثر بر استمرار کولبری در روستاهای مرزی پاوه با رویکرد سناریونگاری». پژوهش‌های جغرافیای انسانی. (شماره 3)، 1121-1142.
  10. جان‌پرور، محسن؛ و محمدحسین افشردی. (1392). تبیین الگوی مدیریت مرزهای سرزمینی (موردپژوهی: مرزهای دریایی ایران در خلیج‌فارس). تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
  11. حافظ­نیا، محمدرضا؛ و محسن جان­پرور. (1392). مرزها و جهانی‌شدن (با نگاهی کوتاه به مرزهای ایران). تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  12. زرقانی، سید هادی؛ و همکاران. (1393). «تحلیل نقش بازارچه مرزی ماهیرود در توسعه فضایی-کالبدی منطقه مرزی با تأکید بر عامل مهاجرت و کاهش محرومیت». جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای. (شماره 23)، 195-175.
  13. مویر، ریچارد. (1392). درآمدی نو بر جغرافیای سیاسی. ترجمه دره میرحیدر با همکاری سید یحیی صفوی. تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
  14. میرحیدر، دره؛ و همکاران. (1398). مبانی جغرافیای سیاسی. تهران: سمت.
  15. نیومن، پیتر؛ و اندی تورنلی. (1387). برنامه‌ریزی در اروپا: رقابت بین‌المللی، نظام‌های ملی و طرح‌های برنامه‌ریزی شهری، ترجمه عارف اقوامی مقدم. تهران: آذرخش.
  16. هاگت، پیتر. (1392). جغرافیا ترکیبی نو. ترجمه شاپور گودرزی‌نژاد. ج1. تهران: سمت.
  17. Chen, X. (2006). "Beyond the reach of globalization: China’s border regions and cities in transition". Globalization and the Chinese City. edited by Fulong Wu. London: Routledge.
  18. Glassner, M; and C. Fahrer. (2004). Political Geography. USA: john Wiley and Sons.
  19. Heinesson, P. (2009). "Accreditation and Border Management". Retrieved from admin.kghcustoms.com/ upload/ sites/ 1/ files/ KGH%20 Border%20 Services%20 webb.pdf.
  20. Janparvar, M (2017). A new approach to cross-border studies (concepts, principles, theories). Iran Geopolitical Association Publications, Tehran. [In Persian].
  21. Janparvar, M. (2021).  "Control and maintenance of borders due to the expansion of the Kurdish ethnic group on both sides of the Iranian-Iraqi border". GeoJournal. https://doi.org/10.1007/s10708-021-10492-5.
  22. Janparvar, M.. (2021). "Analysis of kulbari's economic position in the northwest border villages of Iran (a study of paveh border villages)". GeoJournal. https://doi.org/10.1007/s10708-021-10428-z.
  23. Perescott. J,V. (1987). Political Frontiers and Boundaries. London: Unwin hyman ltd.
  24. Rumely, Dennis; and Julian Minghi. (1991). The geography of Border Landscapes. London By Routledge.
  25. Troebst, S (2010). "Border Theories in Early Modern Europe". Eingeordnet unter. (vol 13), 3-12.