2
استادیار گروه تاریخ ایران بعد از اسلام دانشگاه تبریز
3
کارمند آموزش و پرورش تایباد
چکیده
چشتیه نام سلسلهای از طریقتهای صوفیه، منسوب به مشایخِچشت، ناحیهای از هراتِ خراسان میباشد. مؤسس آن خواجه ابواحمد ابدال چشتی(متولد260هـ.ق) است. شجرهی طریقهی چشتیه از طریق ابراهیم ادهم به امام باقر(ع) و از آن طریق بَه حضرت علی(ع) و پیامبر اکرم(ص) میرسد. پیروان این طریقت، حنفیمذهب هستند. طریقتِچشتیه نقش مهمی در حیات فرهنگی و اجتماعی خراسان و پس از آن شبهقاره هند داشتند. هدف پژوهش حاضر، بررسی سیر تاریخی طریقت چشتیه از آغاز تا پایان دوره اعتلای آن میباشد. برای انجام این مهم از روشهای توصیفیـ تحلیلی و میدانی استفاده شده است. سؤال اصلی پژوهش عبارتست از «طریقت چشتیه در تحولات فرهنگی، اجتماعی و به تبع آن، سیاسی جهان اسلام، بویژه خراسان و شبهقاره هند، تا پایان دوره اعتلای خود، چه نقشی داشته و متقابلاً چه تأثیراتی و تحولاتی از آن پذیرفته است؟» فرضیّه تحقیق این است که طریقت چشتیه منشأ خدمات مهمی در گسترش فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی در جهان اسلام، بویژه در شبه قاره هند شد و متقابلاً از محیط فرهنگی شبهقاره هند تأثیر زیادی پذیرفت.