Iconological study of inscriptions of Safavid monuments in Sarayan

Document Type : تاریخ هنر خراسان بزرگ

Authors

1 Master, Department of Islamic Art, Faculty of Conservation and Restoration, University of Arts, Tehran, Iran

2 Assistant Professor, Department of Writing and Painting, Faculty of Handicrafts, Isfahan University of Arts, Isfahan, Iran

Abstract

Sarayan is one of the cities of South Khorasan which due to being located on the communication route of the Great Khorasan Road and due to its development in various historical periods, it has included many religious and non-religious architectural works.
In the present research, the inscriptions of the Safavid monuments were studied from an iconological perspective. For this purpose, firstly, introducing and categorizing the Safavid inscriptions in Sarayan city, and then analyzing the contents of each of these inscriptions will be done. The main purpose of this research is to analyze and explore the unknown aspects of beliefs and worldviews that have shaped these inscriptions. Therefore, the main question of this research is as follows: What are the reasons for the creation of the inscriptions and social and intellectual contexts of the creators in their formation as artifacts left over from the Safavid era? In order to answer this question, six stone inscriptions identified from the Safavid period constitute the statistical population of the present study. Data were collected by field and library method. The process of analysis and interpretation of the works has been done by the iconology approach of Erwin Panofsky. The results show that the inscriptions, along with the historical aspects, also had a propaganda function and sometimes acted as religious propagandists, while encouraging observers to have hidden references to Shiite thought and beliefs. In other words, one of the most important underlying contexts of these inscriptions has been the conscious effort to present and promote Shiite beliefs to confront the aggressive Eastern neighbors.

Keywords

References

  1. اشرفی، احمد. (1391). «جایگاه خراسان در سیاست مذهبی شاهان صفوی». پژوهشنامه تاریخ. (شماره 26)، 22-1.
  2. بلر، شیلا. (1394). نخستین کتیبه‌ها در معماری دوران اسلامی ایران‌زمین. ترجمه مهدی گلچین عارفی. تهران: فرهنگستان هنر.
  3. بهار، مهرداد. (1375). پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: آگه.
  4. بلخاری، حسن. (1383). سرگذشت هنر در تمدن اسلامی. تهران: سوره مهر.
  5. جعفری‌دهکردی، ناهید؛ و سیده مریم ایزدی‌دهکردی. (1398). «نماد و نمون قدمگاه در تاریخ شرق، با تأکید بر نگاره قدمگاه فالنامه تهماسبی». هنرهای زیبا. (شماره 2)، 80- 69.
  6. جمال، نادیه ا. (1383). بقای بعد از مغول (نزاری قهستانی و تداوم سنت اسماعیلی در ایران). ترجمه فریدون بدره‌ای. تهران: فرزان.
  7. حافظ‌نیا، محمدرضا؛ و علی قلی‌زاده. (1386). «دولت صفوی و هویت ایرانی». مطالعات ملی. (شماره 4)، 28-3.
  8. حائری‌یزدی، محمدحسن. (1380). وقف در فقه اسلام و نقش آن در شکوفایی اقتصاد اسلامی. مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی.
  9. حقدادی، کوکب. (1390). سرایان، زمرد کویر. مشهد: رستگار.
  10. خسروی‌بیژائم، فرهاد. (1395). «پیدایش کتیبه‌نگاری نستعلیق در تزئینات معماری دوره تیموری ایران و سیر تحول آن در دوره صفوی». رساله دکترا. اصفهان: دانشگاه هنر.
  11. خسروی‌بیژائم، فرهاد. (1397). «سیر تحول کتیبه‌نگاری نستعلیق در بناهای صفوی خراسان جنوبی». دومین همایش ملی نقش خراسان در شکوفایی هنر و معماری ایرانی اسلامی. مشهد: مرکز آموزش عالی فردوس.
  12. خسروی‌بیژائم، فرهاد. (1398). «شناسایی و معرفی خوشنویسان کتیبه‌های نستعلیق در بناهای دوره صفوی ایران». نگره. (شماره 49). 53-39.
  13. راغبیان، مرضیه؛ و عاطفه خدایی. (1390). «بررسی قالب مستزاد با تأکید بر جُنگ 13794 کتابخانه مجلس». پیام بهارستان. (شماره 14)، 104-77.
  14. رجبی، نجیب الله؛ و همکاران. (1394). تاریخ خراسان جنوبی. تهران: شهرآشوب.
  15. رحمتی، انشاالله. (1383). هنر و معنویت (مجموعه مقالات در زمینه حکمت هنر). تهران: فرهنگستان هنر.
  16. رحیمی‌فر، مهناز؛ و سعیداف عبدالقهار. (1392). «موقعیت اجتماعی واقفان در عصر صفویه به استناد وقف‌نامه‌ها». تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی. (شماره 12)، 71-41.
  17. رزمجو، حسین. (1385). انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی. مشهد: دانشگاه فردوسی.
  18. ریحان، علیرضا. (1372). آینه دانشوران. قم: کتابخانه عمومی حضرت آیت‌الله‌العظمی مرعشی.
  19. زارعی، علی؛ و همکاران. (1391). «تاریخچه مطالعات و پژوهش‌های باستان‌شناسی جنوب خراسان». مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان. (شماره 23-22). 60-27.
  20. زرین‌کوب، عبدالحسین. (1375). روزگاران دیگر (از صفویه تا عصر حاضر). تهران: سخن.
  21. سیوری، راجر. (1396). ایران عصر صفوی. ترجمه کامبیز عزیزی. تهران: مرکز.
  22. شاردن، ژان. (1379). سفرنامه شاردن؛ قسمت اصفهان. ترجمه حسین عریضی. اصفهان: گلها.
  23. شمیسا، سیروس. (1378). انواع ادبی. تهران: فردوس.
  24. شیری­لطف، لیلا؛ و ناهید عبدی. (1395). «مطالعه آیکونوگرافیک رابطه­ی تزیینات هندسی و کتیبه "در" خاتم به شماره ثبتی (901) موجود در موزه حرم عبدالعظیم حسنی­(ع)». چیدمان. (شماره 14)، 42-34.
  25. شوالیه، ژان؛ و آلن گربران. (۱۳۸۷). فرهنگ نمادها. ترجمه سودابه فضایلی. تهران: جیحون.
  26. شیمل، آن‌ماری. (1368). خوشنویسی و فرهنگ اسلامی. ترجمه اسدالله آزاد. مشهد: آستان قدس رضوی.
  27. صفاکیش، حمیدرضا. (1390). صفویان در گذرگاه تاریخ. تهران: سخن.
  28. عزیزی، محمد. (1377). دیار آفتاب (خراسان شناسی). تهران: روزگار.
  29. عنانی، بهرام. (1395). «بررسی باستان‌شناختی بخش مرکزی شهرستان سرایان». قهستان در دینه. گردآوری رضا خزاعی و بهرام عنانی. بیرجند: چهار درخت.
  30. عنانی، بهرام؛ و همکاران. (1394). «سیمای وقف نامه در آب‌انبارهای سرایان در خراسان جنوبی». وقف میراث جاویدان. (شماره 90)، 162-141.
  31. فضائلی، حبیب‌الله. (1362). اطلس خط. اصفهان: مشعل.
  32. فغفوری، رباب؛ و حسن بلخاری. (1394). «بررسی تطبیقی مضمون کتیبه‌های مسجد گوهرشاد و مبانی اعتقادی شیعه در دورة تیموری و صفوی». نگره. (شماره 35)، 17-5.
  33. کاملی، شهربانو؛ و احمد امین پور. (1396). «مطالعه نگاره‌های نمادین خورشید در محراب و سنگ‌قبرهای محرابی‌شکل قرن 4 تا 7ق». مطالعات تطبیقی هنر. (شماره 13)، 77-63.
  34. گاور، آلبرتین. (1367). تاریخ خط. ترجمه عباس مخبر و کوروش صفوی. تهران: مرکز.
  35. محمودی‌نسب، علی‌اصغر. (1393). بافت تاریخی سرایان با تکیه‌بر اقلیم گرم و خشک منطقه. تهران: سمیرا.
  36. مکی‌نژاد، مهدی. (1386). «طبقه‌بندی کتیبه‌ها در معماری دوره صفوی». مجموعه مقالات خوشنویسی گردهمایی مکتب اصفهان. به اهتمام مهدی صحراگرد. تهران: فرهنگستان هنر.
  37. میرزا ابوالقاسمی، محمدصادق. (1387). کتیبه‌های یادمانی فارس: بناهای قرن هفتم تا دهم هجری. تهران: فرهنگستان هنر.
  38. نجمی، شمس‌الدین. (1387). «مراکز علمی و آموزشی کرمان در عصر صفوی». دانشنامه. (شماره 3)، 157-149.
  39. نصری، امیر. (1392). «خوانش تصویر از دیدگاه اروین پانوفسکی». کیمیای هنر. (شماره 6)، 20-7.
  40. نوایی، عبدالحسین؛ و عباسقلی غفاری‌فرد. (1392). تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره صفویه. تهران: سمت.
  41. نیستانی، جواد؛ و همکاران. (1394). «بررسی باستان‌شناختی بافت تاریخی شهر سرایان». جامعه‌شناسی تاریخی. (شماره 1)، 327-305.
  42. هاشمی‌نژاد، علیرضا. (1385). «تأملی در مبانی عرفانی صفا و شان در رسالۀ آداب المشق». گلستان هنر. (شماره 5)، 145-139.
  43. یاحقی، محمدجعفر. (1382). فرهنگ نام‌آوران خراسان. مشهد: به نشر.
Journal of Great Khorasan
Volume 12, Issue 44
December 2021
Pages 21-38

Files

History

  • Receive Date: 19 December 2019
  • Accept Date: 20 December 2021

Share

How to cite

Statistics