نقدِ تجسمی محراب گچبری مسجد ملک زوزن خواف(با تأکید بر نظام نوشتاری کتیبه‌ها)

نوع مقاله : تاریخ هنر خراسان بزرگ

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده هنرهای تجسمی دانشگاه هنر- شهر تهران- ایران

2 استادیار دانشکده هنرهای تجسمی دانشگاه هنر- شهر تهران- ایران

3 دکتری ادبیات فارسی از دانشگاه دهلی نو

4 دانشجوی دکتر تاریخ تطبیقی تحلیلی هنر اسلامی دانشگاه هنر شهر تهران - ایران

چکیده

توجه به آراستن محراب‌ها در نزد مسلمانان و به‌ویژه ایرانیان دارای ارزش بوده است تا جایی که بسیاری از آن‌ها را می‌توان به‌منزلۀ اثری هنری مورد نقد و بررسی قرار دارد. در این پژوهش یکی از این محراب‌ها که مربوط به اواخر دوره سلجوقی است، بسان اثر هنری مورد نقد و تحلیل تجسمی قرار خواهد گرفت. هدف از نقد و بررسی این محراب دریافت الگوهای ساماندهی عناصر بصری، به‌ویژه نظام نوشتاری در کتیبه‌های این محراب می‌باشد. پیگیری این هدف می‌تواند در راستای فهم مبانی طراحی در آثار تجسمی ایرانی-اسلامی یاری‌گر باشد. هم‌چنین این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که چه عواملی موجب یکسان‌سازی عناصر و وحدت در اجزای محراب می‌شوند؟ برای دست‌یابی بدین موارد و در راستای نقدی روشمند، پس از معرفی و وصف محراب ملک زوزن، مراحلِ بررسی زمینه‌های پیدایش اثر و تحلیل تجسمی در عناصر تشکیل‌دهنده این محراب، انجام خواهد شد تا درنهایت به مرحله ارزیابی این اثر بیانجامد. بر اساس تحلیلی این داده‌ها می‌توان بیان داشت که پیوند عناصر تجسمی در محراب، دارای نظم و تشابه ساختاری با یکدیگر بوده است. هم‌چنین این نظم کلی که بر کل ِصفحه دیده می‌شود در اجزای کتیبه نیز حکم‌فرما است و همین مطلب موجی یکپارچگی عناصر محراب می‌گردد. شیوه نقد در این پژوهش توصیفی - تحلیل بوده و در این راستا، از منابع میدانی و کتابخانه‌ای بهره برده شده است.

عنوان مقاله [English]

Visualize review of Malekzozan Mehrab (Emphatically to written epigraphs)