جغرافیای تاریخی پژوهش میان‌رشته‌ای تاریخ و جغرافیاست که جهت تحقیقات میدانی و آمایش سرزمینی از درجه اعتبار فراوانی برخوردار است. در این روش بررسی سیر جغرافیایی در میانه تحولات تاریخی، اهمیت زائدالوصفی دارد و هدف از آمیزش این دو رشته، ایجاد الگو و روشی منطبق و سازگار با پژوهش‌های جدید است تا تحولات منطقه جغرافیایی خاص را در دوره تاریخی بررسی کند. لذا در این نوع پژوهش تاریخ از معاصربودن برخوردار است و اهمیت آن به خاطر چارچوب کاربردی آن، بسیار است. ولایت فرغانه پیش از گسست و پارگی خراسان بزرگ در دوره‌های تاریخی مختلف، یکی از مهم‌ترین ولایات این اقلیم به‌حساب می‌آمد. به گفته برخی جغرافیانویسان قرن 4ق، این ولایت یکی از کوره‌های بزرگ خراسان و جزو چهارم سرزمین فوق محسوب می‌شد. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که رشد شهرهای ولایت‌های فرغانه در دوران اسلامی به نسبت نزدیکی به حکومت مرکزی، حاشیه جادههای تجاری و پیشرفت کشاورزی وابسته بوده است. رشد کشاورزی در این منطقه مرهون نظام آبیاری پیشرفته‌ای معروف به «نظام فرغانه» بود. همچنین در حوزه تجارت صادرات پنبه و برده در دوره‌های تاریخی مختلف یکی از عوامل رشد و پیشرفت منطقه محسوب می‌شده است. روی‌هم‌رفته این جستار بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی، برآیند کلی از ساخت‌ها و ویژگی‌های جغرافیای، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی منطقه به دست دهد.
)
