2024-03-29T02:02:02Z
https://jgk.imamreza.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=18886
پژوهشنامه خراسان بزرگ
jgk
2251-6131
2251-6131
1389
1
1
توانمندیهای فرهنگی خراسان بزرگ و تاثیر متقابل آن بر ایران
ایرج
افشارسیستانی
خراسان بزرگ از دیدگاه سرچشمه های طبیعی و اندوخته های معدنی از توانگری بالایی برخوردار بوده و به انگیزه ی پیوندهای تاریخی، قومی و مذهبی ژرف خود با سرزمین های پیرامون از یک سو از سویی با نگرش به جایگاه جغرافیایی و ژئوپولیتیک خود، نقش راهبردی در شکوفایی این سرزمین ها داشته است. این کارکردها به همراه توانمندی های متقابل اقتصادی و پیوندهای تاریخی و فرهنگی، توانسته است نقش تأثیرگذاری در گسترش پیوندهای همه جانبه میان ایران و سرزمین های پیرامون آن در دوران های گوناگون تاریخی داشته باشد. مردم بافرهنگ خراسان بزرگ با احساسی پایدار نسبت به قومیت خود،در پیمایش زمان از احساس تعلق به پیکره ی واحد ایران بزرگ برخوردار بوده اند. خراسان بزرگ در دوران باستان تابع ساتراپ یا استان پهناور پرثوه بوده است که در سنگ نوشته ی داریوش بزرگ در بیستون و سنگ نوشته های دیگر هخامنشی از آن یاد شده است. سرزمین هایی که در شمال خراسان کنونی قرار گرفته اند،تابع خراسان بزرگ و یا امیرنشین های زیرنظر حکومت ایران بودند. آنها در دوران قاجار از ایران جدا شدند و از سوی اتحاد جماهیر شوروی در سه جمهوری تشکیل شد و در سال 1273 ه.ق، هرات هم ضمیمه ی افغانستان گردید.
2011
01
21
https://jgk.imamreza.ac.ir/article_137847_00a13cc0ea52f69041e05e79a3687d41.pdf
پژوهشنامه خراسان بزرگ
jgk
2251-6131
2251-6131
1389
1
1
تاریخ و فرهنگ خراسان بزرگ
علی
رحیم پور
خراسان بزرگ سرزمینی تاریخی و باستانی پارسیانی بوده است که به پارسی دری سخن می گفته اند و قلمرو فرهنگی و حدود سرزمینی آن ها بخش های بزرگی از سرزمین های شرق و شمال شرق ایران کنونی،بیش از نیمی از مساحت ترکمنستان فعلی،تمامی جغرافیای سیاسی کنونی تاجیکستان، بخش عمده ای از سرزمین های جنوب و جنوب شرق ازبکستان و تقریباً تمامی مساحت کنونی کشور افغانستان را در بر می گرفته است. این قلمرو فرهنگی و زبانی که از هویت و ملیتی واحد حکایت دارد، در حقیقت مهمترین حوزه ی زبان پارسی و زیرشاخه های ایرانی آن را در کشورهای ایران، افغانستان،پاکستان،تاجیکستان،ازبکستان، هند، استان سین کیانگ چین و بنگلادش به وجودآورده است. از میانه ی قرن بیستم، رقابت شدیدی در میان کشورهای جهان در استفاده از ابزارهای بین المللی برای حفظ و ثبت میراث های فرهنگی و معنوی خود به وجود آمده است که دلیل آن هم برتری و اهمیت یافتن منافع ملی کشورها و رونق گرفتن پدیده ی فرهنگی و اقتصادی گردشگری بوده است. امروز تاریخ و تمدنی به نام تاریخ و تمدن خراسان بزرگ همچنان جزءقلمرو فرهنگی ایران است. وجود سه استان پهناور خراسان با مرکزیت دینی و معنوی حضرت امام رضا(ع) و مشاهیر و بزرگان متعددی در فرهنگ و ادب فارسی که در سراسر این استان ها پراکنده اند، در کنار توجه و علاقه شدید فرهیختگان و اندیشمندان فرهنگی مردمان جدا افتاده از اصالت و هویت خویش که در خارج از مرزهای جغرافیایی فعلی ایران به سر می برند فرصت ارزشمندی را برای کشور
2011
01
21
https://jgk.imamreza.ac.ir/article_137848_d2467d28255e9c90e3c1ebe8a51c0b19.pdf
پژوهشنامه خراسان بزرگ
jgk
2251-6131
2251-6131
1389
1
1
تبیین موقعیت ژئوپلیتیکی شرق ایران در نظام های منطقه ای با محوریت خراسان
محمدرضا
حافظ نیا
مصطفی
قادری حاجت
موقعیت جغرافیایی یک مکان به طور بالقوه و بالفعل توان تولید قدرت و افزایش جایگاه آن در یک منطقه ی ژئوپلیتیکی را دارد که بهره مندی از مزایای ویژه ی آن در گروه درک صحیح این جایگاه ها از سوی سیاست گذاران عرصه های مختلف ملی و منطقه ای است. کریدور ارتباطی شرق ایران با دارا بودن ظرفیت های ارتباطی، ژئوپلیتیکی و امنیتی می تواند به عنوان تولید کننده ی قدرت و نقطه ی ثقل سیستم منطقه ای مطرح و مورد توجه قرار بگیرد؛ نکته ای که متأسفانه کمتر بدان پرداخته شده است. استان خراسان رضوی با داشتن مشهد به مثابه ی دومین کلان شهر ایران، بزرگترین شهر مذهبی کشور و دومین شهر مذهبی دنیا،به عنوان یکی از نقاط ثقل اصلی کریدور ارتباطی شرق ایران مطرح است و جایگاه غیرقابل انکاری در افزایش وزن ژئوپلیتیکی ایران و سازمان دهی سازمان منطقه ای مورد نظر دارد. این مقاله با روش تحلیلی- توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای در پی تبیین واقعیت های جغرافیایی و ظرفیت های ژئوپلیتیکی کریدور شرقی کشور با محوریت مشهد در افزایش توان ملی و منطقه ای ایران در منطقه است. یافته های مقاله نشان دهنده ی این مطلب است که نظام منطقه ای مورد نظر در سه زیرسیستم امنیتی، اقتصادی و ارتباطی قابلیت طرح را دارد.
2011
01
21
https://jgk.imamreza.ac.ir/article_137849_f55c82503487e94931f75c17d12aa629.pdf
پژوهشنامه خراسان بزرگ
jgk
2251-6131
2251-6131
1389
1
1
توزیع فضاهای نهادهای پایتختی ایران در خراسان بزرگ (از دیدگاه جغرافیای سیاسی)
علیرضا
عباسی سمنانی
مقوله ی پایتخت یا مرکزیت سیاسی در خراسان بزرگ،در طول تاریخ فراز و نشیب های زیادی داشته و به پیروی از تغییر حکومت، پایتخت نیز،جز در موارد اندکی، از شهری به شهر دیگر جاه جا شده است. نگاهی به گذشته ی تاریخی این تغییر و تحول،حاکی از انگیزه های مختلفی است که به تناسب مکان، زمان و ساختار اجتماعی حکومت و با در نظر داشتن راهبردهای سیاسی و مسائل ژئوپلیتکی زمان، موجب جابه جایی مرکز سیاسی کشور شده است. این انگیزه در وهله نخست،تحت تأثیر جغرافیای سیاسی، نظامی،امنیتی، اقلیمی و در مرحله دوم ناشی از عوامل و شرایط اقتصادی- اجتماعی بوده است. از این رو، واکاوی دلایل تغییر، جابه جایی و انتخاب پایتخت های خراسان بزرگ با تأکید بر علل جغرافیایی و ژئوپلتیکی زمان ایجاب می کند تا جغرافیای تاریخی سرزمین ایران را در ادوار مختلف به همراه جغرافیای سیاسی،اجتماعی و اقتصادی دولت های حاکم بر آن بررسی نماییم. بدین منظور در این پژوهش، پس از بررسی کلیات جغرافیایی خراسان بزرگ و ویژگی های متنوع آن با تأکید بر مقوله ی مرز و پایتخت های آن، مطالعات جغرافیای تاریخی،سیاسی،اجتماعی و اقتصادی خراسان بزرگ در دو بخش پیش و پس از اسلام مورد توجه قرار می گیرد.
2011
01
21
https://jgk.imamreza.ac.ir/article_137850_dd188ced313fbd60054020110932d1cc.pdf
پژوهشنامه خراسان بزرگ
jgk
2251-6131
2251-6131
1389
1
1
تحولات خاورمیانه و لزوم اتخاذ رویکردهای جدید ژئوپولیتیک
عزت اله
عزتی
تغییرات سیاسی در خاورمیانه،به ویژه نوار شمالی آفریقا و شرق مدیترانه از جمله تحولات سیاسی است که از پی ورود عناصر و عوامل جدید به وقوع نه پیوسته است،بلکه غفلت و نادیده گرفته شدن جنبه هایی از مناسبات سیاسی و اجتماعی در این منطقه،وقوع این دست تحولات را برای محققان شگفت آور کرده است. این مقاله با توجه به این عوامل کمتر دیده شده یا کاملاً مغفول،می کشد ریشه های داخلی این دگرگونی های تاریخ ساز را از بعد داخلی در چهارچوب یک تحلیل جغرافیایی سیاسی متکی بر ساخت دولت- ملت و از بعد منطقه ای و بین المللی در یک قالب یک مفهوم جدیدژئوپلیتیکی بررسی کند. این قالب جدید تحلیلی با نگاهی به ادبیات به وجود آمده بعد از انتخاب باراک اوباما در آمریکا سعی می کند وزن افکار عمومی و عواطف را به عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار سیاسی- اجتماعی این بار در حوزه ی تحولات شمال آفریقا بررسی کند. این تأکید به ویژه زمانی که ما شاهد شکل گیری شبکه ای زنجیره وار از این روند در یک منطقه و در میان کشورهای هم سطح هستید،اهمیت بیشتری برای ارزیابی مجدد پیدا می کند.
2011
01
21
https://jgk.imamreza.ac.ir/article_137851_6f4772f99f366bfe81e513d9d2d3be55.pdf
پژوهشنامه خراسان بزرگ
jgk
2251-6131
2251-6131
1389
1
1
بررسی هویت یابی تاجیکستان در بستر تاریخی خراسان بزرگ
عبدالرضا
فرجی راد
محمد
درخور
تاریخ به عنوان آئینه ی تمام نمای هویت انسانها، همیشه برای بشریت آموزنده و بستری برای رشد و شکوفایی ملت ها است. خراسان بزرگ به عنوان قطعه ای از تاریخ و تمدن فارسی زبانان و به ویژه تاجیک ها یادآور افتخارات علمی و فرهنگی بیشماری است که برخی از آنها به تنهایی در یافتن هیت یک ملت موثر می باشد. برهمین اساس، بررسی روند هویت یابی کشور تاجیکستان در بستر تاریخی خراسان بزرگ امری است که مردم تاجیکستان را به یاد افتخارات و مشاهیر نامی این خطه می اندازد و آنها با استقلال ملی خود می تواند مجددا به آن ها بالیده و هویت واقعی خود را در آنها جستجو کنند. از این رو سوال ما در این پژوهش این است که تاجیک ها چگونه هویت خود را در بستر تاریخی خراسان بزرگ باز می یابند؟ روش تحقیق در این پژوهش استفاده از منابع کتابخانه ای و تاریخی با تحلیل داده ها بوده است.
2011
01
21
https://jgk.imamreza.ac.ir/article_137852_f9b85ac10f8770cdebf60e6624da24a0.pdf
پژوهشنامه خراسان بزرگ
jgk
2251-6131
2251-6131
1389
1
1
نگاهی به تاریخ تمدن خراسان بزرگ در عهد باستان
محمد
قائم مقامی
از آن جا که توجه ما در اکثر مواقع تنها به تمدن ها بزرگ بشری جلب می گردد، در نتیجه، از تمدن های حاشیه ای و کوچک تر غفلت می ورزیم. این در حالی است که گه گاه بررسی های تاریخی و باستان شناسی نشان داده اند که بسیاری از شاهکارهای فرهنگی و هنری از همین تمدن های حاشیه ای و کوچک نشأت گرفته است. اگر چه تمدن های ایران،مصر، بین النهرین، هند، چین و یونان از جمله تمدن های بزرگ جهان باستان بوده و نسبت به تمدن های امروزی سرنوش ساز بوده اند. اما در این راستا تمدن های کوچک تری نیز وجود داشته اند که نقش پل ارتباطی را ایفا می کردند و باعث ارتباطات فرهنگی جهان باستان می شدند. این تمدن ها چه بسا در بررسی های تاریخی و باستان شناسی مورد غفلت واقع شده اند. از این رو، تمدن های واقع در سرزمین وسیع خراسان بزرگ اگر چه نقش بزرگی را در ارتباطات فرهنگی تمدن های ایران و بین النهرین در غرب و نیز هند و چین در شرق ایفا می نمودند،اما حقیقت آن است که به گونه ای شایسته مورد بررسی قرار نگرفته اند.خوشبختانه،در چند دهه ی اخیر بررسی های تاریخی، باستان شناسی و زبان شناسی که البته در اکثر مواقع توسط دانشمندان روسی درباره ی خراسان بزرگ انجام گرفته، باعث گردیده است که پرتوی بر زوایای تاریک تاریخ و تمدن این سرزمین کهن افکنده شود.
2011
01
21
https://jgk.imamreza.ac.ir/article_137853_40f14c1c50189d8425d8eea7ecd35beb.pdf