TY - JOUR ID - 137947 TI - گونه شناسی مساجد سنتی خراسان (شمالی– رضوی– جنوبی) بر مبنای فضای باز و نیمه‌باز JO - پژوهشنامه خراسان بزرگ JA - JGK LA - fa SN - 2251-6131 AU - موسوی, سیده مهسا AU - حمزه نژاد, مهدی AD - کارشناس ارشد معماری اسلامی دانشگاه بین المللی امام رضا - مشهد - ایران AD - استادیار گروه معماری- دانشگاه علم و صنعت Y1 - 2019 PY - 2019 VL - 10 IS - 36 SP - 18 EP - 1 KW - مساجد تاریخی خراسان KW - گونه شناسی مسجد KW - صحن KW - ایوان DO - N2 - مسجد پیامبر(ص) الگوی اولیه معماری مساجد، ترکیب ساده‌ای از فضای باز و نیمه‌باز بود که در ایران پیش از همه در مساجد خراسان رایج گشت و تداوم یافت. مساجد خراسان در دو دوره سبک خراسانی و سبک آذری الگوی معماری مساجد ایران بوده‌اند و در هر دو دوره فضای باز و نیمه‌باز نقش اصلی را در الگوی مساجد داشته‌اند. ازآنجاکه تحقق بومی این الگو در منطقه خراسان دارای تنوع قابل‌توجهی است، الگوشناسی دقیق و خلاق این نمونه‌ها برای هر نوع تداوم هویتی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این جریان الگوهای معماری مساجد که تحت تأثیر رویدادهای بومی، اقلیمی، فرهنگی و مذهبی هستند، مطالعه می‌شوند. همچنین لازم است روند این تغییر و تحولات مورد بررسی قرار گیرد. برای رسیدن به الگوی مناسب در جهت طراحی مساجد معاصر، شناخت دقیق این الگوهای سنتی و بومی ضروری است. از این‌رو کلیه مساجد ثبت‌شده در میراث فرهنگی در منطقه خراسان بزرگ فارغ از مرزبندی‌های شمالی، جنوبی و رضوی به‌عنوان نمونه‌های مورد مطالعه انتخاب شده‌اند. پژوهش پیش رو به روش تفسیری تاریخی است که هدف آن، گونه­شناسی مساجد این منطقه بر اساس اجزای فضایی همچون فضای باز و نیمه‌باز و فرم کالبدی-فضایی وابسته به آن است. بر این اساس مساجد بر مبنای دارا بودن و نبودن فضای باز به دو گونه مساجد صحن­دار و بی­صحن دسته‌بندی می‌شوند. مساجد صحن­دار نیز خود به سه دسته تقسیم می‌شوند که عبارت‌اند از مسجد صحن­دار با کشیدگی صحن در راستای قبله، مسجد صحن­دار با کشیدگی صحن عمود برجهت قبله و مساجدی با صحن مربع شکل. همچنین هرکدام از این سه گونه خود به زیرگونه‌هایی تقسیم‌شده و به ترتیب از ساده‌ترین و بنیادی‌ترین الگو تا پیچیده‌ترین آن‌ها، به تفکیک و بر اساس نوع ترکیب اجزای کالبدیشان معرفی می‌شوند و همچنین رابطه‌ هرگونه با گونه‌های ساده‌تر پیش از خود نشان داده خواهد شد. UR - https://jgk.imamreza.ac.ir/article_137947.html L1 - https://jgk.imamreza.ac.ir/article_137947_6ed0f1f737f17aeb19deb6fbd0e5682f.pdf ER -