TY - JOUR ID - 137944 TI - کشاکش امنیتی، مرزی و دیپلماسی ایران و روسیه در مرزهای شمال خراسان در دوره ناصرالدین‌شاه (مطالعه موردی: کلات نادری) JO - پژوهشنامه خراسان بزرگ JA - JGK LA - fa SN - 2251-6131 AU - وزینی افضل, مهدی AD - استادیار گروه تاریخ دانشگاه جیرفت کرمان Y1 - 2019 PY - 2019 VL - 10 IS - 35 SP - 92 EP - 73 KW - کلات نادری KW - قاجار KW - روسیه KW - دیپلماسی KW - خراسان DO - N2 - یکی از موضوعات مغفول در خراسان بعد از معاهده آخال، سیاست‌های نفوذ روسیه در مرزهای شمالی خراسان و کلات نادری است. هدف از این پژوهش با تکیه‌بر روش توصیفی-تحلیلی و با توجه به اسناد آرشیوی پاسخ به این پرسش است که روس‌ها به دنبال چه اهداف سیاسی و اقتصادی در شمال خراسان، به‌خصوص در کلات نادری بودند و حکومت قاجار در برابر این سیاست‌های منطقه‌ای روسیه، چه نوع دیپلماسی و سیاستی در پیش گرفت؟ با نگاهی جزئی‌نگر و با رویکردی تحلیلی-تطبیقی، یافته‌ها حاکی از آن است که بعد از شکست مرو و پایان نفوذ ایران در آسیای میانه، حکومت قاجار در مرزهای شمالی خراسان، با بحران‌ها و چالش‌های عدیده‌ای مواجه گشت. پیشروی روس‌ها در منطقه آسیای میانه و ادعای جدید آن‌ها مبنی بر مالکیت بخش‌های جدیدی از نقاط مرزی همچون سرخس کهنه و دخالت آن‌ها در امور کلات نادری و درگز، حساسیت ناصرالدین‌شاه را برانگیخت. به همین دلیل به دستور شاه و تلاش وزارت امور خارجه ایران، دیپلماسی بین‌المللی ایران فعال‌تر شد و ایران از نفوذ انگلستان در منطقه برای پیشبرد اهداف خود و فشار به دولت روسیه استفاده کرد. از طرفی حکومت قاجار با تقویت قدرت نظامی خود در خراسان، واگذاری اختیار بیشتر به والیان این منطقه، اعزام مهندسین نقشه‌کش و استفاده از جاسوسان سعی کرد موازنه قدرت را در منطقه به نفع خود تغییر و یا حداقل وضع موجود را حفظ نماید.  UR - https://jgk.imamreza.ac.ir/article_137944.html L1 - https://jgk.imamreza.ac.ir/article_137944_3a407fa57152a5dcad63a8447d7dba0c.pdf ER -