TY - JOUR ID - 137942 TI - نقش کارخانه نخریسی و نساجی خسروی خراسان بر اوضاع اقتصادی-اجتماعی مشهد (1316-1350ش) JO - پژوهشنامه خراسان بزرگ JA - JGK LA - fa SN - 2251-6131 AU - حطیط, شهناز AU - ابطحی, علیرضا AU - نورائی, مرتضی AU - حسن آبادی, ابولفضل AD - Array AD - استادیار گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‏آباد AD - استاد تاریخ دانشگاه اصفهان AD - مدیریت اسناد آستان قدس رضوی Y1 - 2019 PY - 2019 VL - 10 IS - 35 SP - 56 EP - 37 KW - مشهد KW - اوضاع اقتصادی-اجتماعی KW - کارخانه نخریسی و نساجی KW - صنعت نساجی KW - دوره پهلوی DO - N2 - مشهد از اواسط دوره قاجار بستر مناسبی جهت توسعه صنعت نساجی بود. در دوره پهلوی اول پس از اصلاحات زیربنایی و توسعه صنایع نوین، در 1316ش اولین و بزرگ‌ترین کارخانه نخریسی در شرق ایران با عنوان شرکت نخریسی و نساجی خسروی خراسان در مشهد راه‌اندازی شد. تأسیس و گسترش کارخانه نخریسی در عصر پهلوی، مشهد را به‌عنوان یکی از قطب‌های نساجی مطرح کرد، به‌طوری‌که نقش مؤثری در خودکفایی نساجی ایران دهه 50 داشت. وجود این کارخانه به‌عنوان نماد هویت‌بخش جامعه کارگری مشهد علاوه بر اشتغال‌زایی هزار نفر کارگر که به‌طور مستقیم در کارخانه مشغول به­کار بودند، اثرات اجتماعی زیادی بر مسائل کارگری در زمینه سوادآموزی و آموزش‌های تخصصی بر جای نهاد و از سویی محلات کارگری از قِبل کارخانه نخریسی در مشهد شکل گرفتند. این کارخانه در دوران تأسیس و شکوفایی با چالش‌هایی ازجمله بحران‌های اقتصادی و تأثیرپذیری از تنش‌های سیاسی مواجه بود. بنابراین می‌توان این پرسش را مطرح ساخت تأسیس کارخانه چه دستاورد و تأثیری بر وضعیت اقتصادی-اجتماعی مشهد داشت؟ در این پژوهش تلاش می‌شود به روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه‌بر اسناد، این صنعت محلی و آثار اقتصادی-اجتماعی آن در مشهد مورد ارزیابی قرار گیرد. یافته‌ها حاکی از آن است که انتخاب این ناحیه برای تأسیس کارخانه نساجی موجب شد تا مشهد به‌عنوان یکی از قطب‌های نساجی ایران در عصر پهلوی، سهم مؤثری در سیاست‌های صنعتی و اشتغال‌زایی و خودکفایی اقتصادی مشهد داشته باشد.  UR - https://jgk.imamreza.ac.ir/article_137942.html L1 - https://jgk.imamreza.ac.ir/article_137942_09fb332faf423bd29620a440c171c95e.pdf ER -