کرامیه ازجمله فِرِق کلامی منشعب از مذهب تسنن است که توسط ابوعبدالله محمد بن کرام سجستانی در زمان حکومت طاهریان در خراسان پایهگذاری شد و در نیشابور صاحب نفوذ فراوان گشت. کرامیه تنها یک فرقۀ کلامی نبود، بلکه آموزههای آن نشان از مذهب و مکتبی فقهی داشت که سبک و سیاق ویژهای از زندگی اجتماعی و مسائل مرتبط با آن را به پیروان خود ارائه میداد. همچنین پیشگامی آنان در ایجاد خانقاه بهمثابه محلی برای آموزش علوم اسلامی و سیر و سلوک عرفانی در نیشابور و جهان اسلام نیز عامل مهم و اثرگذاری در تحولات اجتماعی بود. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از منابع و تحقیقات کتابخانهای و با اتکاء به روش توصیفی- تحلیلی به چگونگی ظهور و قدرتیابی کرامیان در شهر نیشابور بپردازد و چگونگی عقاید و اعتقادات و نقش آنها در تحولات سیاسی، اجتماعی و امنیتی این شهر در زمان مورد بحث را واکاوی نماید. پرسش اصلی این پژوهش حول این محور شکلگرفته است که چه عواملی باعث شد تا اقدامات کرامیان مسبب تغییر و تبادلات گوناگون در لایههای اجتماعی، سیاسی و امنیتی شهر نیشابور در دوره تاریخی مورد بحث شود؟ یافتههای پژوهش نشان میدهد که تظاهر به زهد و تقوی، نزدیکی تدریجی به برخی قدرتهای زمانه، حُب مقام و ریاست، اجحاف و تعدی، جنگهای فرقهای و به راه انداختن دستگاه تفتیش عقاید، ازجمله ابزاری بودند که کرامیان از آنها برای نیل به اهدافشان در شهر نیشابور بهره بردند و بدین گونه اوضاع سیاسی، اجتماعی و امنیتی این شهر را تحت تأثیر قرار دادند.